مروری بر نتایج یك مطالعه مروری؛
مشكلاتی كه گیاهان دارویی برای كلیه ها ایجاد می كنند
وبلاگ آفتاب: در یك مطالعه مروری مشخص شد كه برخی گیاهان دارویی موجب ایجاد عوارض منفی در عملكرد كلیه ها می شوند. باتوجه به حجم بالای تبلیغات رسانه ای در خصوص اثرات درمانی كارآمد و ایمن فرآورده ها و مكمل های گیاهی، آموزش و اطلاع رسانی از جانب مراجع ذی صلاح درباره مصرف درست و منطقی فرآورده های گیاهی با لحاظ خطرات و عوارض احتمالی آنها، ضروری می باشد. همین طور سازمان های نظارتی و قانون گذار نقش مهمی در جلوگیری از تخلفات گیاهان دارویی دارند.
به گزارش وبلاگ آفتاب به نقل از ایسنا، استفاده از گیاهان برای درمان بیماری ها از زمان های بسیار دور در میان مردم دنیا رواج داشته است. امروزه نیز در خیلی از کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه برخی مردم از فرآورده های گیاهی برای درمان بیماری ها استفاده می نمایند.
خیلی از مردم در سراسر جهان اعتقاد دارند که مصرف گیاهان دارویی اگر سودی نداشته باشد، زیانی نیز ندارد. به همین خاطر درباره اثرات مضر و عوارض سوء گیاهان دارویی کم تر گفته و نوشته می شود. گیاهان دارویی اگر زیر نظر افراد آگاه مصرف نشوند، می توانند مشکلاتی را برای سلامتی افراد به وجود آورند.
برای تعیین اثربخشی و بی خطری داروهای صنعتی قبل از ورود به بازار، آزمایش های مختلفی انجام می شود؛ در صورتیکه چنین کنترلی بر داروهای گیاهی وجود ندارد.
عوارض ناشی از مصرف گیاهان دارویی خیلی از اندام ها و دستگاه های بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از حیاتی ترین اندام های بدن کلیه ها هستند و از آن جا که کلیه؛ اصلی ترین اندام در دفع مواد شیمیایی واردشده به بدن است، در مقابل تاثیرات این مواد لطمه پذیر است. برخی گیاهان دارای ترکیبات شیمیایی هستند که ممکنست بر ساختار و عملکرد کلیه تاثیرات منفی داشته باشد.
همین طور باید توجه داشت که جایگزینی و مخلوط شدن نمونه های گیاهی، انواع تقلب ها، آلودگی با فلزات سنگین، آلاینده ها و آفت کش های گیاهی، سموم حاصل از آلودگی های قارچی و میکروبی می تواند در اثرات سوء ترکیبات و فرآورده های گیاهی نقش داشته باشد.
باتوجه به مطالب مطرح شده، پژوهشگران فارماکولوژی و داروسازی در یک مطالعه مروری عوارض گیاهان دارویی و فرآورده های گیاهی را بر کلیه ها بررسی کردند. در این مطالعه «الهه عبدالهی» و «محمود هورمند» به همراه همکارانشان در دانشگاه های علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی تهران و دانشگاه آزاد اسلامی تهران مشارکت داشتند.
برای انجام این پژوهش مقالات در رابطه با این مساله که در سال های 1990 تا ژانویه 2018 در پایگاه های pubmed و google scholar انتشار یافته است، بررسی گردید.
باتوجه به بررسی های انجام شده؛ عوارض کلیوی ناشی از گیاهان دارویی را می توان به پنج دسته تقسیم کرد:
نکروز حاد توبولی
نکروز؛ نوعی لطمه سلولی است که ممکنست به سبب ضربه، عفونت، سموم و... ایجاد شود و طی آن روند بهبود لطمه مختل شده و سلول می میرد. نکروز حاد توبولی؛ بیماری است که طی آن سلول های اپی تلیایی که لوله های کلیه را می سازند، از بین می روند.
گیاهانی مثل شیرین بیان، افدرا یا ریش بز، درمنه، داتوره، سورنجان، خارخاسک، خرزهره زرد و... می توانند موجب ایجاد نکروز حاد ریوی شوند.
نکروز حاد بافت بینابینی کلیه
این مشکل یکی دیگر از بیماری های کلیه است که به دلیلهای مختلف سلول های بافت بینابینی کلیه گرفتار نکروز و مرگ سلولی می شوند.
گیاهانی مثل زراوند، پنجه گربه، جنس بید، خارخاسک، یوهمبه، صبرزرد یا آلوئه ورا می توانند موجب ایجاد نکروز حاد بافت بینابینی کلیه شوند.
افزایش امکان مبتلاشدن به سنگ کلیه
سنگ های کلیه معمولا از جنس کلسیم، اگزالات، اورات، سیستئین یا آستروویت هستند. این سنگ ها در راه سیستم جمع کننده ادراری حرکت می کنند اما ممکنست بسیار بزرگ باشند و نتوانند از مجاری باریک عبور کنند و موجب انسداد و اختلال در عملکرد کلیه شوند.
برخی ترکیبات زمانی که به مقدار زیاد، بطور مکرر و بدون آب کافی مصرف شوند، ممکنست موجب ایجاد سنگ کلیه و التهاب مزمن بافت بینابینی شوند.
برخی گیاهان که ممکنست ایجاد سنگ کلیه کنند؛ کرن بری، سیاه گیله، ترشک و افدرا یا ریش بز هستند.
رابدومیولیز یا واپاشی عضلات اسکلتی
رابدومیولیز یک اختلال جدی است که در اثر لطمه ماهیچه ها و آزاد شدن محتوای آنها به جریان خون ایجاد می شود. بافت ماهیچه ای ممکنست به دلایلی مثل قرار گرفتن در معرض سموم، عفونت ها، اختلالات التهابی و متابولیک لطمه ببیند، بافت آن به جریان خون وارد شده بوسیله ادرار دفع شود. میوگلوبین که یکی از مهم ترین اجزای سازنده عضله است، طی لطمه شدید ماهیچه در جریان آزاد می شود و تجمع آن در لوله های کلیوی می تواند به لطمه کلیه منجر شود.
برخی از گیاهان مانند: شیرین بیان؛ شاهدانه (ماریجوانا یا حشیش) افدرا یا ریش بز، افسنتین، سورنجان و... می توانند موجب رابدومیولیز شوند.
مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX)
آنزیم سیکلواکسیژناز در کلیه نقش مهمی دارد و هر ترکیبی که موجب مهار فعالیت این آنزیم می شود می تواند موجب بروز نارسایی کلیه شوند. خطر ایجاد لطمه کلیه در افرادی که از قبل بیماری کلیوی داشته اند بیشتر است.
بعضی از گیاهان دارویی مانند عروس چمنزار اروپایی، زنجبیل، شاه بلوط هندی، بابونه گاوی، Curcuma longa یا زردچوبه، کندر، چای سبز، بید و... می توانند موجب مهار آنزیم COX و اختلال در عملکرد کلیه ها شوند.
علاوه بر عوارض گیاهان دارویی، مسائلی مانند تقلب های دارویی، اشتباه در شناسایی و وجود آلودگی های مختلف و... می توانند موجب ایجاد مشکلات سلامتی شوند.
اشتباه در شناسایی، انتخاب و مخلوط شدن نمونه های گیاهی
استفاده از درمان های گیاهی به اطلاعاتی در مورد گیاهان بومی، طرز تهیه و طرز استفاده از آنها احتیاج دارد. باتوجه به از بین رفتن تدریجی مناطق روستایی و به تبع آن از دست رفتن دانش بومی و محلی، به هنگام استفاده از این گیاهان، ممکنست اشتباهات خطرناکی صورت گیرد. برای مثال در یک مطالعه در کانادا برای آزمایش اصیل بودن نمونه های گیاهی از آزمایش DNA استفاده شد و نتایج نشان داد که حدود 60 درصد از نمونه ها، دارای DNA گیاهانی بودند که با گیاهان ادعا شده متفاوت بود.
آلودگی گیاهان دارویی با فلزات سنگین و تقلب های دارویی در ساخت فرآورده های گیاهی
فلزات سنگین بوسیله خاک یا آب آلوده به گیاهان منتقل می شوند. مسمومیت با فلزات سنگین در تمام سنین با علائمی مثل کم خونی، نوروپاتی، فشار خون بالا، اختلال عملکرد کلیه یا کبد و سرطان هم راه است.
وجود ترکیبات دارویی و به بیان دیگر تقلبات دارویی در عرضه فرآورده های گیاهی یکی دیگر از مشکلات گیاهان دارویی است. طبق بررسی های انجام شده از بین گیاهان دارویی آسیایی که در کانادا عرضه می شوند؛ بیش از 32 درصد شامل داروهایی مثل؛ فناستین، متیل تستسترون، کلرفنیرامین، بتامتازون، افدرین، سیلدنافیل، فن فلورامین و استروئیدها هستند و 10 تا 15 درصد از آنها شامل سرب، جیوه یا آرسنیک بوده اند. این کار مصداق تقلب دارویی است و با هدف افزایش اثربخشی فرآورده گیاهی انجام می شود و می تواند عوارض خطرناکی برای مصرف کننده به دنبال داشته باشد.
باتوجه به نتایج به دست آمده، پژوهشگران این مطالعه مروری می گویند: «استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده های گیاهی در نظام سلامت خیلی از کشورها؛ همچون ایران رواج یافته است. این واقعیت در کنار این انگاره عامیانه که مصرف گیاهان دارویی به سبب طبیعی بودن مفید و بی ضرر است، تبدیل به یکی از آفات بزرگ نظام سلامت شده است».
این پژوهشگران با اشاره به تقلب ها و احتمال آلودگی گیاهان دارویی می گویند: «این موارد ضرورت بازبینی جدی و سخت گیرانه در قوانین ساخت، توزیع و مصرف فرآورده های گیاهی شامل داروهای گیاهی و گیاهان دارویی و مکمل های حاوی عصاره یا ترکیبات فعال گیاهی را از طرف مراجع نظارتی و قانون گذاری می طلبد».
بگفته این محققان؛ باتوجه به حجم بالای تبلیغات رسانه ای در خصوص اثرات درمانی کارآمد و ایمن فرآورده ها و مکمل های گیاهی، آموزش و اطلاع رسانی از جانب مراجع ذی صلاح درباره مصرف درست و منطقی فرآورده های گیاهی با لحاظ خطرات و عوارض احتمالی آنها، لازم است.
یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی نقش گیاهان دارویی در ایجاد عوارض سوء کلیوی: مطالعه ای مروری» فصل نامه گیاهان دارویی؛ زیر نظر پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، انتشار یافته است.
منبع: وبلاگ آفتاب
itemprop="bestRating">5
1601
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب