تلفیق 2 روایت از دل واقعه تسخیر سفارت آمریکا پروانگی شعار نمی دهد
وبلاگ آفتاب: سعید خجسته فر کارگردان پروانگی ضمن اشاره به روند تولید این مستند درباره ی پرداختن به موضوع تسخیر سفارت آمریکا در این فیلم توضیح داد.
سعید خجسته فر کارگردان مستند «پروانگی» در گفتگو با گزارشگر مهر به مناسبت ۱۳ آبان درباره ی چگونگی تشکیل ایده این مستند بیان کرد: ایده ساخت مستند «پروانگی» به یکی دو سال پیش از تولید آن بازمی گردد؛ زمانیکه برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول انجام پژوهشی درباره ی وضعیت سینما در استان سمنان بودم. در جریان این مطالعه با جمعی از اهالی فرهنگ و هنر آشنا شدم که یکی از آنها آقای سعید رجبی فروتن بود. در گفتگوهایی که داشتیم، اشاره کردند که منابع تصویری و فیلمهای آنالوگ ۸ میلی متری از دوران تسخیر لانه جاسوسی وجود دارد و پیشنهاد دادند آنها را پایش کنم.
وی اضافه کرد: این مجموعه شامل تصاویری آماتور از سال تسخیر لانه جاسوسی بود که مبحث آن به گروهی از دانش آموزان یکی از هنرستان های گرمسار مربوط می شد. آنها تصمیم می گیرند در پشتیبانی از دانشجویان پیرو خط امام، بصورت پیاده از گرمسار تا تهران حرکت کنند تا با حاضر شدن در مقابل سفارت آمریکا حمایت خودرا از آن حرکت انقلابی اعلام کنند. این تصاویر توسط یکی از معلمان هنرستان ضبط شده بود و سال ها در گوشه ای مانده بود تا این که نسخه دیجیتال آن تهیه شد. همین تصاویر، پایه تشکیل مستند «پروانگی» شد. فیلمهای مذکور صامت بودند و حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان داشتند. آنها پروسه سفر پیاده را از مبدأ تا حضور در تجمعات مردمی نشان می دادند و همین تصاویر جرقه اولیه ساخت مستند را در ذهن من ایجاد کرد.
این مستندساز با اشاره به روند تشکیل ایده اصلی مستند بیان کرد: مدتی بعد، مهلتی برای ساخت مستندی درباره ی زندگی شهید مهدی رجب بیگی از دانشجویان پیرو خط امام، پیش آمد. وی در جریان اشغال سفارت آمریکا در بخش روابط عمومی یا سخنگوی دانشجویان فعالیت می کرد. قرار شد مستندی پرتره و چندوجهی ساخته شود که فقط به نقش وی در اشغال سفارت نپردازد.
تطابق اتفاقی ۲ روایت
خجسته فر درباره ی روند پژوهش و پژوهش این مستند توضیح داد: در بین اسناد و مدارک فراوانی که با همکاری خانواده شهید رجب بیگی در اختیارم قرار گرفت، به خط روایتی برخورد کردم که بصورت اتفاقی به نقطه تلاقی ۲ روایت می رسید؛ یکی روایت شهید رجب بیگی که در آن زمان با شور و حرارت در تجمعات مقابل سفارت سخنرانی می کرد و دیگری روایت همان دانش آموزان گرمساری. در آن مراسم روز عاشورا، این ۲ گروه متوجه می شوند که هم استانی و هم ولایتی هستند. همین اتفاق موجب شد ۲ روایت موازی در مستند شکل بگیرد؛ یکی روایت زندگی شهید رجب بیگی و دیگری روایت حرکت دانش آموزان از گرمسار تا تهران که در نقطه ای مشترک، یعنی تجمع مردمی مقابل سفارت آمریکا، به هم می رسند.
وی اضافه کرد: در مستندسازی، باآنکه تحلیل، پژوهش و برنامه ریزی اهمیت زیادی دارد اما گاهی یک اتفاق یا شانس مثبت هم مسیر کار را شکل می دهد. به عقیده من دسترسی به آن فیلم ها و پیشنهاد استفاده از آنها، حاصل یک اتفاق ویژه بود که موجب شد این فیلم شکل بگیرد.
از پژوهش تا بازسازی
خجسته فر با اشاره به روند پژوهش اظهار داشت: در پروسه مطالعه، از منابع مکتوب و کتابخانه ای استفاده شد. بخش مهمی از کار، مصاحبه با افراد نزدیک به شهید، خصوصاً برادر ایشان و مادر بزرگوارشان بود که چندین جلسه با آنها گفتگو کردیم. برای ساخت یک مستند پرتره، ابتدا باید رابطه ای صمیمی و دوستانه با خانواده برقرار شود. خوشبختانه این ارتباط شکل گرفت و مادر شهید با مهربانی و ایمان مثال زدنی از کار استقبال کرد.
وی افزود: علاوه بر منابع مکتوب، جستجوی گسترده ای در پلت فرم ها و آرشیوهای مختلف برای یافتن صوت، عکس و اسناد انجام شد و قسمتی از منابع بوسیله سازمان صدا و سیما تأمین شد. خانواده شهید هم پیشنهاد کردند خواهرزاده شهید که بیشترین شباهت ظاهری را دارد، در نقش او بازی کند. او هم در ایفای نقش و هم در تأمین اسناد همکاری مؤثری داشت.
چالش های تولید
کارگردان مستند «پروانگی» درباره ی چالش های ساخت این اثر بیان کرد: بخش بعدی کار در ارتباط با فیلم «سفر پیاده دانش آموزان گرمساری» بود. برای تکمیل روایت، به گرمسار رفتم و تلاش کردم همه شرکت کنندگان در آن حرکت را شناسایی کنم. متاسفانه تعدادی از آنها شهید شده یا در قید حیات نبودند و بعضی دیگر علاقه ای به مصاحبه نداشتند. در این بین، یکی از معلمان که در جریان های سیاسی آن زمان از آموزش وپرورش کنار گذاشته شده بود، بعد از سال ها باردیگر به کار برگشت و با روحیه معلمی، همکاری صمیمانه ای با ما داشت. او اطلاعات ارزشمندی عرضه داد و بخش مهمی از روایت سفر دانش آموزان را کامل کرد.
خجسته فر اضافه کرد: از آنجائیکه فیلم نامه از نوع بازسازی بود، سعی کردیم صحنه های در ارتباط با کودکی شهید رجب بیگی را به ساده ترین شکل ممکن بازسازی نماییم، بدون تجملات و با امکانات موجود. این کار مستلزم سفر به زادگاه ایشان در دامغان و هماهنگی های فراوان بود. پیش از آغاز تولید، پژوهش مفصلی انجام شد و سپس فیلم نامه ای دقیق نوشته و موبه مو اجرا شد. بنابراین، «پروانگی» جزو مستندهایی است که از ابتدا تا پایان برمبنای فیلم نامه تولید شده است.
مخاطبان و نگاه پژوهشی
وی درباره ی مخاطبان مستند اظهار داشت: «پروانگی» برای همه نسل ها قابل تماشا و درک است؛ از مسئولان و کنشگران فرهنگی گرفته تا جوانان امروز. در این مستند نکاتی وجود دارد که هر مخاطبی می تواند برداشت خودرا داشته باشد. تصاویر آرشیوی نادر آن هم برای نسل انقلاب یادآور خاطرات و حال وهوای آن دوران است. بااین حال تلاش کردم روایت ساده و محاوره ای باشد تا جوانان آسان تر با آن ارتباط برقرار کنند و از شعارزدگی دور بماند.
خجسته فر با تکیه بر نگاه پژوهشی اثر اضافه کرد: زندگی شهید رجب بیگی برشی از تاریخ معاصر ایران است. در ساخت این اثر تلاش کردم از هرگونه سوگیری ذهنی پرهیز کنم تا مخاطب خود بتواند آزادانه برداشتش را داشته باشد.
قهرمانان روز گذشته، الگوهای امروز
وی درباره ی اهمیت پرداختن به شخصیت شهید رجب بیگی توضیح داد: بررسی زندگی افرادی مانند شهید رجب بیگی، روایت انسان هایی است که جان خودرا در راه باورشان فدا کردند. ایشان فردی چندوجهی بود؛ ادیب، شاعر، معلم، انقلابی، مهربان و مستقل. بدون نگاه دگم، با روشن بینی و آزاداندیشی زیست و می تواند الگویی شایسته برای نسل امروز باشد. اگر آثار و دست نوشته هایش بیشتر منتشر شود، ابعاد شخصیتی او بهتر شناخته خواهد شد.
ماندگاری اثر
خجسته فر در انتها اظهار داشت: این مستند بارها از شبکه های مختلف تلویزیون پخش شده و جزو آثاری است که عمر طولانی دارند؛ نه از سر هنر من، بلکه به سبب محتوای اثر و شخصیت شهید رجب بیگی. شاید به برکت وجود ایشان است که بعد از گذشت ۱۳ یا ۱۴ سال همچنان درباره ی آن صحبت می نماییم. من این مستند را برای دانشجویان و هنرجویانم نمایش داده ام و ارتباطی که نسل جدید با آن برقرار می کند، برایم بسیار باارزش است. خوشبختانه خانواده شهید، خصوصاً مادر ایشان، هم از روند و نتیجه کار رضایت داشتند.
ماجرای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸ را می توان یکی از برجسته ترین رویدادهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دانست؛ واقعه ای که به دست جمعی از دانشجویان انقلابی رقم خورد و چنان اثری بر روند انقلاب گذاشت که امام خمینی (ره) از آن با عنوان «انقلاب دوم» یاد کردند. مستند «پروانگی» به کارگردانی سعید خجسته فر، بازسازی زندگی و مبارزات شهید مهدی رجب بیگی از دانشجویان پیرو خط امام و از چهره های اثرگذار در جریان تسخیر لانه جاسوسی است. این اثر ضمن روایت مسیر زندگی و شهادت این شهید، به نمایش حرکت خودجوش مردم شهر گرمسار در پشتیبانی از تسخیر سفارت آمریکا هم می پردازد.
بطور خلاصه، علاوه بر منابع مکتوب، جستجوی گسترده ای در پلتفرم ها و آرشیوهای مختلف برای یافتن صوت، عکس و اسناد انجام شد و قسمتی از منابع بوسیله سازمان صدا و سیما تامین شد. در این مستند نکاتی وجود دارد که هر مخاطبی می تواند برداشت خودرا داشته باشد. داستان تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸ را می توان یکی از برجسته ترین رویدادهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دانست؛ واقعه ای که به دست جمعی از دانشجویان انقلابی رقم خورد و چنان اثری بر روند انقلاب گذاشت که امام خمینی (ره) از آن با عنوان انقلاب دوم یاد کردند.
این مطلب آفتاب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کابران آفتاب در مورد این مطلب