سرپرست مركز اطلاع رسانی علمی معاونت تحقیقات وزارت بهداشت مطرح كرد
گزارش مرکز پژوهش های مجلس از تقلب های علمی ناقص است
به گزارش وبلاگ آفتاب، سرپرست مرکز اطلاع رسانی و انتشارات علمی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اشاره به اینکه وزارت بهداشت ثبت و همانندجویی رساله ها را در سامانه های خود انجام می دهد، اظهار داشت: گزارش مرکز پژوهش های مجلس از نظر ما ناقص است؛ چون که از ما نپرسیده اند که در وزارت بهداشت این کار صورت می گیرد یا خیر.
به گزارش وبلاگ آفتاب به نقل از ایسنا، مرکز پژوهش های مجلس اخیراً یک گزارش نظارتی در مورد قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و عملکرد دستگاههای اصلی حوزه آموزش عالی در اجرای این قانون منتشر نموده است. در بخشی از این گزارش در مورد عملکرد وزارت بهداشت عنوان شده که «اقدام های این وزارت خانه برای پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی از کفایت لازم برخوردار نیست» و عملکرد وزارت بهداشت در جهت تبصره ۹ این قانون که در ارتباط با ثبت به همانندجوی رساله ها، رساله ها و پروپوزال ها در سامانه ایرانداک است، بسیار ضعیف ارزیابی شده است.
دکتر فاطمه شیخ شعاعی؛ سرپرست مرکز اطلاع رسانی و انتشارات علمی معاونت تحقیقات وزارت بهداشت با عنایت به مسئولیت خود، در مورد این گزارش نظارتی توضیحاتی را در گفتگو با ایسنا عرضه کرده است.
*با توجه به مسئولیت شما در وزارت بهداشت، نسبت به این گزارش چه نظری دارید؟
در این گزارش تمامی عملکرد وزارت بهداشت بر طبق این که دانشگاه های علوم پزشکی در ایرانداک حضور داشتند یا نه، ارزیابی شده است. در حالیکه ما همه این اقدامات را در سامانه های پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی و معاونت تحقیقات وفناوری وزارت بهداشت انجام می دهیم.
ما در دانشگاه های علوم پزشکی کشور ۶ سامانه پژوهشی داریم که تمامی مراحل رساله ها و طرح های پژوهشی از ثبت، تایید استاد راهنما، گرفتن کد اخلاق، بارگزاری متن کامل و... در آنها انجام و در نهایت در سامانه جامع طرح ها و رساله های علوم پزشکی (https: //rpis.research.ac.ir) یکپارچه می شود و قابلیت جستجو برای همه دارد. پروپوزال رساله ها و طرح های پژوهشی بعد از ثبت توسط استاد راهنما و تیم پژوهشی بررسی و تایید و جهت گرفتن کد اخلاق به کمیته اخلاق ارسال می شوند.
در هر دانشگاه علوم پزشکی یک کمیته اخلاق و در بعضی دانشگاه های بزرگ چند کمیته اخلاق حضور دارند و در این کمیته ها تمامی رساله ها و طرح های پژوهشی از هر حیثی چه از نظر اخلاق پزشکی و اخلاق پژوهشی بررسی می شود و یک مجوز اخلاق به آنها داده می شود. زمانیکه کار هم به اتمام می رسد، متن کامل آنها هم در این سامانه ها قرار داده می شود.
به همین دلیل این گزارش از نظر ما ناقص است، چون که از ما نپرسیده اند که در وزارت بهداشت این کار به انجام می رسد یا خیر.
* ولی بر اساس قانون و آئین نامه اجرایی آن، ایرانداک مسئول ثبت و همانندجویی رساله ها است...
این قانون سال ۱۳۹۶ تصویب شده، ولی پس از تصویب قانون در هیئت دولت، عنوان «مؤسسات هم تراز ایرانداک» هم به آئین نامه اجرایی افزوده شد و چند ماهی است که این عبارت از آن حذف گردیده است.
در حال حاضر بر روی سامانه های معاونت تحقیقات وفناوری وزارت بهداشت تقریبا ۳۰۰ هزار رساله و طرح تحقیقاتی در ۶ سال گذشته ثبت شده است.
* آیا این امکان وجود ندارد که سامانه های وزارت بهداشت و ایرانداک به هم متصل شوند؟
ما سال قبل دو جلسه در این خصوص داشتیم؛ یک جلسه در مرکز پژوهش های مجلس برگزار شد که همکاران ایرانداک هم حضور داشتند و یک جلسه هم در ایرانداک با حضور همکاران مرکز پژوهش های مجلس و به آنها توضیح دادم که بسیاری از این کارها در وزارت بهداشت به انجام می رسد و این باردیگر کاری است و هزینه و زمان زیادی برای این کار که هم اکنون هم به انجام می رسد، باید صرف شود.
ثبت رساله ها، رساله ها و پروپوزال ها هدفش پیشگیری از انجام کارهای تکراری می باشد که در سامانه جامع طرح ها و رساله های علوم پزشکی به انجام می رسد. ازاین رو هر دانشجو و هر استادی اگر بخواهد از تکراری بودن رساله یا طرح تحقیقاتی خود آگاه شود، می تواند آنرا در این سامانه چک کند که چقدر مشابهت دارد یا ندارد و اگر مشابهت دارد، میزان شباهت چقدر است و این کار از موازی کاری جلوگیری می کند.
همچنین در نامه ارسالی از سوی ایرانداک ذکر شده که رساله ها و رساله های تحصیلات تکمیلی خویش را که طبقه بندی ندارند، در سامانه ایرانداک ثبت گردد. این در صورتی است که این رساله ها و رساله ها طبقه بندی دارند و این کار در دانشگاه های علوم پزشکی روی روال افتاده و کار به انجام می رسد.
* مگر مبحث داشتن «طبقه بندی» ناظر به بحث رساله ها و رساله های محرمانه نیست؟
نه؛ منظور از طبقه بندی نداشتن، اینست که جایی ثبت نشده باشد و کد اخلاق نگرفته باشد؛ این در حالیست که رساله ها و رساله های وزارت بهداشت ثبت می شوند و کد اخلاق می گیرند. بعد هم اطلاعات این رساله ها به درگاه نظام نوین پژوهش های پزشکی (نوپا) متصل می شود و در آن جا در سامانه جامع طرح ها و رساله های پژوهشی تجمیع می شود.
بنابراین افراد می توانند همه کارها و طرح های پژوهشی که در کل دانشگاه های علوم پزشکی ایران به انجام می رسد را در این سامانه ببینند.
* ولی این نوع بررسی که شما توضیح دادید، مشابهت را تنها در بین آثار علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور بررسی می کند و اگر سامانه های وزارت علوم (ایرانداک)، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد و... یکپارچه نباشند، نمی توان مشابهت را با سایر آثار به درستی بررسی کرد...
بحث ما هم اینست که یکپارچه سازی صورت بگیرد؛ نه اینکه همه اطلاعات به سمت «ایرانداک» برود.
این داده ها می تواند یکپارچه شود و قابلیت جستجو داشته باشد. کما اینکه هم اکنون هم تمام دانشگاه های علوم پزشکی از یک سامانه پژوهشی یکسان استفاده نمی کنند، ولی همه داده ها به صورت یکپارچه در «سامانه جامع طرح ها و رساله های پژوهشی وزارت بهداشت» ادغام شده اند.
ما به ایرانداک توضیح دادیم که چون این کارها هم اکنون به انجام می رسد، پیشنهاد ما اینست که در صورت صلاحدید مسئولین یک ماژول مشابهت یابی روی دیتاهای وزارت بهداشت، ایرانداک و دانشگاه آزاد نصب نماییم تا بر روی این دیتاها مشابهت یابی صورت گیرد. ولی زمانیکه متن کامل آثار می خواهد دیده شود، روی سامانه اصلی هر کدام از این وزارت خانه ها یا سازمان ها دیده شود.
مثلاً اگر رساله در ارتباط با دانشگاه آزاد است، در سامانه دانشگاه آزاد دیده شود، اگر در ارتباط با وزارت بهداشت است، در سامانه وزارت بهداشت دیده شود. با این کار مالکیت داده ها هم حفظ شود.
یکی از بحث هایی که مابین سازمان ها امکان دارد به وجود بیاید، بحث حفظ مالکیت داده ها است. در واقع باید مالکیت داده ها در اختیار خود وزارت خانه ها و سازمان ها باشد. با این اقدام از کارهای تکراری و صرف هزینه ها جلوگیری می شود و سریع تر هم به نتیجه می رسیم. هدف اینست که واقعاً کاری برای کشور صورت گیرد و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتید ما بتوانند کارهایشان را با هم به اشتراک گذارند و مشابهت یابی کنند؛ ازاین رو این کار باید با تعامل، رایزنی و مشارکت اتفاق بیفتد.
* با عنایت به اینکه دنیا به سمت رویکرد دسترسی باز به داده ها می رود، آیا به نظر شما مالکیت داده در تقابل با این رویکرد نیست؟ اجازه دسترسی آزاد افراد به داده ها را نمی گیرد؟
ما دسترسی به داده ها را نمی بندیم؛ داده ها باز هستند و در دسترس قرار دارند. ولی وقتی فرد داده را جستجو می کند، باید بداند این داده برای کدام بخش است و از کجا این داده را دریافت می کند. از این طریق ضمن حفظ مالکیت داده، دسترسی آزاد به داده ها هم امکان پذیر می شود.
* آیا در وزارت بهداشت تمام متن رساله ها را در اختیار دانشجوها قرار می دهید؟
در دانشکده ها امکان دسترسی به تمام متن رساله ها برای دانشجویان امکان پذیر است. ضمن آن که تمام متن رساله ها در سامانه های پژوهشیار و پژوهان و... وجود دارد و هم اکنون منتظریم بخش مشابهت یابی راه اندازی شود تا در آن بخش لینک مشابهت یابی هم اضافه شود.
* دسترسی به تمام متن مجانی است؟
بله؛ در سامانه جامع طرح ها و رساله های پژوهشی دسترسی به چکیده مجانی است؛ ولی دسترسی تمام متن در سطح دانشگاه ها امکان پذیر است.
البته تمام متن رساله ها در سامانه وجود دارد، ولی امکان مشاهده برای افراد میسر نیست. ولی با راه اندازی سامانه یکپارچه می تواند این مشابهت یابی صورت گیرد.
* در گزارش نظارتی مرکز پژوهش های مجلس عنوان شده که سهم رساله ها و رساله های غیر قابل پذیرش در ایران، بیشتر از ۴۰ درصد است. واکنش شما به این مورد چیست؟
اطلاعات و جمع بندی این گزارش تنها بر مبنای داده های ایرانداک و رساله های وزارت علوم بوده است و در مورد این رساله ها صدق می کند. البته اغلب پژوهش های در حوزه علوم پزشکی به سبب اینکه تبدیل به مقالات بین المللی می شوند، خود پژوهشگر می کوشد جنبه های اخلاقی را رعایت کند.
در حال حاضر دانشجویان ما باید برای دفاع از رساله ها، مقاله چاپ کنند. برای دفاع دانشجوی دکترا، انتشار دو مقاله نیاز است. بنا بر این مشابهت یابی مقالات در سامانه مشابهت یاب (https: //ppc.research.ac.ir/) بوجود آمده و اساتید پیش از این که مقالات خویش را به مجلات خارجی بفرستند، مشابهت یابی می کنند و میزان مشابهت را تطبیق دهند و بعد نسبت به ثبت مقاله در مجله اقدام می کنند؛ این کار به این شیوه در حال اجراست. همینطور سردبیران مجلات ایرانی نمایه شده در پایگاه های بین المللی مقالات عرضه شده به مجله شان را مشابهت یابی می کنند.
این مهم می باشد که وقتی مقالات در سطح بین المللی چاپ می شود، مشکلی از نظر مشابهت نداشته باشد و جنبه های اخلاق در پژوهش حفظ شود که این کار با مشابهت یابی که در این سامانه ایجاد شده، اتفاق می افتد.
* آیا وزارت بهداشت تابحال گزارش های مشابهت یابی به مرکز پژوهش های مجلس عرضه کرده است؟
ما بهمن ماه ۱۴۰۱ پیرو جلسه ای که در مرکز پژوهش های مجلس داشتیم، طی نامه ای به رئیس مرکز پژوهش های مجلس توضیح دادیم که چه اقداماتی را در این زمینه انجام دادیم و این گزارش باید خدمت همکاران دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز که مبادرت به تهیه این گزارش کرده اند هم رسیده باشد.
ما انتظار داریم این نامه به تمامی دفاتر مرکز پژوهشها ارسال شده باشد و مواردی که ما مطرح کردیم، ذکر شده باشد.
* به نظر شما این قانون توانسته از میزان تخلفات علمی کم کند؟
مطمئناً هر قانونی که تصویب می شود، هدفش جلوگیری از چالش ها است و اساسا این قانون توانسته تا حد زیادی از این اتفاق پیشگیری کند.
منبع: وبلاگ آفتاب
itemprop="bestRating">5
240
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب