در گفتگوی صریح با مهر تشریح شد؛
مرجع صدور مجوز رقبای مجازی سیما كجاست؟
وبلاگ آفتاب: بازار داغ برنامه های تركیبی در فضای مجازی به خصوص در شب های رمضان این پرسش را جدی تر از قبل پیش كشید كه وظیفه نظارت بر این تولیدات نوظهور كه رقبای جدی رسانه ملی محسوب می شوند، بر عهده كیست؟
خبرگزاری مهر - گروه هنر- عطیه موذن: اخیراً تیزر یکی از برنامه های جدیدی که مقرر است همزمان با عید فطر در فضای مجازی تولید و عرضه گردد، در شبکه های اجتماعی منتشر گردید. این تیزر چند دقیقه ای، تصویری نازل و سطحی از یک برنامه جدید بود که مقرر است بزودی در سطحی گستره در اختیار مخاطبان سامانه های آنلاین قرار بگیرد. پیش از این هم بارها برنامه های سطحی و سخیفی در این فضا تولید شده که بیشتر از تنوع و تکثر ایده ها و تولیدات، بی انسجامی و نابسامانی متولیان و برنامه سازان این سرویس ها را نشان داده است.
فضای آزاد، محدودیت های کمتر و نبود ممیزی های معمول صداوسیما سبب شده است بسیاری برای برنامه سازی را در سامانه های اینترنتی وسوسه شوند. برنامه هایی که جز مواردی معدود اغلب محتوامحور بودند و با فضایی سینمایی یا تاکشوهای شبانه یا حوزه های دیگر اما با چاشنی سرگرمی تولید می شدند و حالا با تغییر ساختارهای جدید در بستر سرویسهای استریم و سامانه های جدید این تولیدات هم در حال تغییر جهت به سمت سوژه هایی هستند که بیشترین اصالت را در آن ذائقه و سلیقه مخاطب عام دارد و به نظر می آید این یک زنگ اخطار است.
فعالیت وی اودی ها و سامانه های آنلاین ویدئویی که خصوصیت مهم آنها جذب کاربر است و برخی شان اساساً با مبنای کاربرمحور بودن شناخته می شوند، طی یکی دو سال گذشته سبب شده تولید محتوا در این برنامه ها در جهت جذب مخاطب، بیشتر متمرکز بر حاشیه ها، اتفاقات زرد و مهمانانی باشد که بیشتر اظهارنظرها و کنش و واکنش های حاشیه ای شان در صدر اخبار شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام بوده است.
حتی برنامه های جدی تر و باکیفیت تر هم گاهی تحت تاثیر همین حاشیه ها قرار گرفتند و بدون رعایت الزامات و پروتکل های اصلی و حاکم بر فضای رسانه ای کشور سخنانی را پیش کشیدند که نبود نظارت جدی بر این برنامه ها را عیان تر ساخت.
اما سازوکار و پروتکل حاکم بر این برنامه ها چیست؟ پروتکل هایی که معمولاً گفته می شود از سوی سازمان های نظارتی به صورت واضح و مشخص اعلام و درباره رعایت آنها اخطار داده شده است اما رصد آنچه در ویترین فضای مجازی در جریان است، نشانی از این نظارت و پیگیری ندارد. بخصوص برنامه های زنده یا زنده نمایی که باآنکه آنها هم با حضور ناظری از سوی نهادهای مسئول به پخش می رسند اما گاهی یک گفتگوی جنجالی یا حاشیه ای چند دقیقه ای نشان داده که این نظارت ها هنوز و آنگونه که باید جدی نیست!«باغ رمضان» از شاخص ترین برنامه های اینترنتی در شب های رمضان سال جاری بود
هادی زجاجی مدیرکل نظارت و تطبیق در سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر یا همان «ساترا» است که به ظاهر نظارت بر این سامانه ها و برنامه های تولیدی و زنده در وی اودی ها و دیگر فضاهای اینترنتی را برعهده دارد. این مدیر ساترا در گفتگویی صریح با خبرنگار مهر به تشریح مدل نظارتی مجموعه تحت امر خود بر تولیدات نوظهور فضای مجازی پرداخته است.
متن گفتگوی صریح خبرگزاری مهر با هادی زجاجی را در ادامه می خوانید؛
* از اینجا شروع نماییم که اساساً هم اکنون آماری از تعداد برنامه های زنده و تولیدی که در سامانه های اینترنتی در دست تولید و پخش است، وجود دارد؟
از آنجایی که سرویسهای وی اودی برای برنامه های زنده حتما باید مجوز داشته باشند، طبیعتاً آماری از این برنامه ها وجود دارد، بخصوص که لازم است برای هر برنامه زنده حتما ناظر هم وجود داشته باشد اما نسبت به برنامه های تولیدی این آمار موجود نیست و گاهی پیش از آغاز پخش، تازه تیزر آنرا برای ما فرستاده می شود. از طرفی الزامی برای حضور ناظر پخش هم ندارند.
از آنجایی که سرویسهای وی اودی برای برنامه های زنده حتما باید مجوز داشته باشند، طبیعتاً آماری از این برنامه ها وجود دارد، بخصوص که لازم است برای هر برنامه زنده حتما ناظر هم وجود داشته باشد اما نسبت به برنامه های تولیدی این آمار موجود نیست * بعضی از برنامه ها در سرویسهای وی اودی و سامانه های ویدئویی که به صورت زنده هم روی خط می روند، مثل پخش زنده یک برنامه تلویزیونی می توانند با حساسیت هایی همراه باشند الزامات شما برای این برنامه ها و نظارت بر آنها چیست؟
اواخر سال قبل مجوزی تحت عنوان «پخش زنده» بوجود آمد و ساترا قوانینی را برای صدور آن تدوین کرد. شروع فرایند صدور مجوزهای «پخش زنده» از فروردین ۹۹ و با آغاز کنسرتهای مجازی بود. که ۱۵ قسمت کنسرت در سرویس ها پخش گردید. پس از آن سه قسمت تئاتر به صورت زنده اجرا شد. درباره برنامه های ترکیبی زنده هم بحث و نظارت ما بیشتر با خود سرویس هاست.
* الزاماتی که برای این سرویس ها نسبت به برنامه ها تعریف می شود چیست و نظارت چگونه صورت می گیرد؟
در این مورد مسئولیت با خود سامانه است و ما معتقدیم آنها ناظر اصلی هستند. ما بیشتر کمک می نماییم بدین سان که مدیر سرویس یک دوره آموزشی را می گذراند که در آن با برخی مقررات سازمانی آشنا می شود؛ یکی رعایت قوانین مصوب عمومی کشور و دیگری مقرراتی که ساترا تصویب کرده که البته مقررات ما هم برپایه مقررات کشوری است.
دوره ای آموزشی و توجیهی هم برای ناظرانی که از سوی خود سرویس معرفی می گردند برگزار می نماییم. تابحال یک دوره ورکشاپ برگزار کرده ایم که به علت کرونا تعطیل شد اما همچنان این دوره ها وجود دارد. این ناظران که از سوی خود سرویس معرفی شده و دوره می بینند سر صحنه برنامه های ترکیبی و زنده حضور دارند و مشاورانی برای تهیه کننده هستند. آنها در تشخیص اینکه چه چیزی قابل انتشار است یا خیر کمک می کنند.
* حد و حدود مقرراتی که تعریف می شود تا چه حد قابل جابه جایی و تفسیر است؛ مثلاً شاید برای نمایش ساز بتوان پروتکل مشخص تری داشت ولی برای سخنانی که در چارچوب برنامه ها بیان می شود چگونه این مقررات تشریح و تبیین شده است؟
نظارت ما برپایه مقررات عمومی کشور است و سخت گیرانه عمل نمی نماییم. مثلاً در بحث نمایش ساز به عرف رسانه مجازی عمل کردیم که می تواند تا حدودی با عرف صداوسیما متفاوت باشد. خود سرویس ها چون مسئولیت بر عهده آن هاست رعایت می کنند و خیلی وقت ها پرسش های گوناگونی از سوی خودشان مطرح می شود که چه چیز مجاز است یا نیست؟ نظارت روی برنامه های ترکیبی هم به دو صورت انجام می شود. در بخش تولیدی ها خروجی کار مورد نظارت قرار می گیرد و پس از انتشار محتوا نظارت انجام می شود. بخشی از این نظارت هم بر اساس گزارش های مردمی است مانند بحث خشونت و مواردی از این دست.تیزر عجیب برنامه «ام شو» با اجرای مجید صالحی با واکنش های منفی در فضای مجازی مواجه شد
* این نظارت مردمی تا چه حد است؛ چون فکر نمی کنم مردم خیلی درباره این دست موارد اطلاع رسانی کنند...
تا حدودی اعلام می شود اما آمار بالایی ندارد. ما پس از این گزارش ها به رسانه و سرویس مورد نظر تذکر می دهیم. با این وجود خودنظارتی در سرویس ها برای ما مهمتر است که بعضاً با مکانیزم انسانی و حتی ماشینی از سوی خود سرویس ها باید بالا رود. خود ما هم از هر دو این مکانیزم ها استفاده می نماییم.
* هم اکنون بعضی از برنامه های تولیدی و زنده نشان داده اند که این نظارت از سوی خود سرویس ها نبوده است وگرنه شاهد محتواهای ناهنجار نمی بودیم، بعضی از این گفتگوها بارها هم در شبکه های اجتماعی دیده شده و به اصطلاح هیت شدند که باز هم نشان از یک ضعف نظارت جدی دارد...
توجه داشته باشید که گفتگوهای لایو مثل اینستاگرام تحت رصد ما نیست و طبیعتاً مورد ممیزی قرار نمی گیرد. حتی امکان دارد رصد نماییم اما ممیزی نمی نماییم چون بستر عرضه آنها بستر شخصی افراد است.
* و قرار نیست به حوزه اینستاگرام ورود کنید؟ چون بسیاری از اتفاقات در این فضا شکل می گیرد و ماجراهای افرادی مثل تتلو هم صدمه های اجتماعی زیادی برای نوجوانان می تواند در بر داشته باشد.
برخی از این ها مربوط به قوانین کشوری است که وقتی در حوزه امنیتی یا اخلاقی خدشه ای وارد شود متولیان پیگیری می کنند. مثل پلیس فتا و دادستانی که در مواقع ضرورت ورود می کنند اما نظرت ما پلیسی نیست و ورود ما بیشتر فرهنگی است.
* غیر از اینستاگرام نظارت روی سرویس ها و برنامه ها تا چه حد جدی است چون اظهارنظر درباره یک هنجار و زیر پا گذاشتن آن یا حتی شکل گیری برخی گفتگوهای سطحی در برنامه های زنده و تولیدی وی اودی ها در همین چند وقت اخیر بارها تکرار شده و مسلماً مردم در اینباره مسئول نیستند و می توانند داوطلبانه گزارش دهند اما به نظر می آید شما بعنوان متولی نظارت بیش از حد روی همین مشارکت داوطلبانه مردمی حساب باز کرده اید!
حدود ۱۰۰ سرویس از ساترا مجوز گرفته اند و تعداد بالای سرویس ها ایجاب می کند ما ابتدا از گزارش های مردمی بهره بگیریم و در مرحله پس از مکانیزم های ماشینی و انسانی و در مراحل بعدی هم به صورت موردی محتوای متخلف را کشف می نماییم. پس از مشاهده تخلف به سرویس ها تذکر می دهیم و طبیعی است که اگر هم این تذکرات تکرار شود امکان دارد بحث به مجاری قانونی و پلیس فتا و دیگر نهادها هم کشیده شود.«باغ رمضان» با طراحی محمدرضا حسینیان بیشترین شباهت را به ساختار برنامه های تلویزیونی در بین مجازی ها داشت
* شما گفتید برای این مدیران دوره برگزار می گردد یا ناظر پخش وجود دارد که بیشتر برای قوانین عمومی است اما همین برنامه های اخیر نشان داده که ساز و کار را نمی دانند. شاید کسی که به صداوسیما می رود حتی دست به خودسانسوری روی آنتن هم بزند، چون تا حدی مناسبات آنتن صداوسیما را می داند. در مقابل این افراط نوعی تفریط هم در رسانه های اینترنتی وجود دارد که گاهی به گفتگوهای هنجارشکن و اظهارنظرهای شاذ منجر شده است!
بله درست است. در واقع عرف فضای مجازی این اقتضا را دارد که ما متفاوت از صداوسیما و شبکه های سیما عمل نماییم ولی در عین حال در فضای مجازی امکان دارد خیلی اتفاقات رخ دهد که خلاف قوانین کشور و یا جرم به حساب می آید و اساسا این مسائل را ما رصد می کنیم؛ از قبل گوشزد کرده ایم و یا اخطار داده ایم که سرویس ها به موارد تخلف توجه کنند… که سرویس ها هم این موارد را در حوزه پوشش، امنیت ملی یا عفاف می دانند و اطلاع دارند چه چیزهایی جزو خط قرمزهاست.
عرف فضای مجازی این اقتضا را دارد که ما متفاوت از صداوسیما و شبکه های سیما عمل نماییم ولی در عین حال در فضای مجازی امکان دارد خیلی اتفاقات رخ دهد که خلاف قوانین کشور و یا جرم به حساب می آید و اساسا این مسائل را ما رصد می نماییم مقرراتی را هم خود ساترا اعلام نموده است که مثلاً در برنامه های پخش زنده محتوا با چه ساز و کاری پخش شود. سرویس ها می دانند مثلاً پوشش آنها چگونه باشد یا توجه شان در حوزه های صدمه شناسی برای نوجوانان و خانواده ها چطور باشد. یا از رده بندی سنی استفاده کنند.
* نکاتی که شما می فرمایید در نظریه شاید پاسخگو باشد اما در عمل به نظر می آید بارها خلاف آن رخ داده است. به صورت مثال در برنامه ای مثل «باغ رمضان» میهمان برنامه به مواردی انتقاد می کند که در عرف و قانون کشور پذیرفته شده و به چالش کشیدن آن با این صراحت عجیب به نظر می آید...
انتشار این ها در تلویزیون عجیب هست ولی در فضای مجازی چندان عجیب نیست، ما نسبت به مسائل چندان سخت گیری نکرده ایم. ضمن اینکه باید توجه داشت در پخش زنده همه چیز تحت کنترل نیست باآنکه مسئولیت اصلی بر عهده سرویس است و باید با میهمان هماهنگ کند و نسبت به پرسش و پاسخ نوعی هماهنگی داشته باشد. با این وجود ما رویه ای سهل گیرانه داریم و فکر می نماییم باید اجازه انتشار مواردی را بدهیم که در تلویزیون امکان دارد اجازه انتشار نداشته باشد. به صورت مثال درباره مجریان و گزارشگران شان انتظار نداریم مثل یک گوینده خبر تلویزیون حضور پیدا کنند و ظاهر شوند اما باید عرف رعایت شود.
در مورد اظهارنظرها هم اقتضای برنامه زنده این است چون تولید و پخش همزمان صورت می گیرد گاهی کنترلی بر اظهارنظر نداریم. با این وجود ناظری که از سوی ما در لوکیشن حضور دارد همان زمان تذکر می دهد اما چون برنامه زنده است نمی توان از محتوایی که انتشار یافته جلوگیری کرد. با این وجود اگر قوانین کشوری را زیر پا گذاشته باشد سرویس ها باید جبران کنند و پاسخگو باشند.
* همین اتفاق درباره برنامه های تولیدی هم رخ می دهد و می بینیم اتفاقاً در برنامه ها سراغ کسانی می روند که حاشیه دار هستند و باز هم سوالاتی پرسیده می شود درباره نوع رابطه افراد که به نگاه زرد و سخیف و حاشیه ای دامن می زند.
می توان برنامه های تولیدی را در مقطع قبل از انتشار نظارت کرد اما نظارت را به عهده خود سایت گذاشته ایم. قبول کنید سرویس ها در بدو راه هستند و امکان دارد با خطاهایی مواجه شوند. در مورد برنامه های تولیدی و مشخصاً برنامه ای که از آن یاد کردید، تذکر داده شده است. اما رسانه ها کاربرمحور هستند و برای جذب مخاطب تلاش دارند محتوایی تولید کنند که درنهایت بهره برداری خویش را داشته باشند...
* و این دلیل می شود که عرف و هنجارها را زیر پا بگذارند؟
خیر دلیل نمی گردد قانون کشور و عرف اجتماعی را زیر پا بگذارند، یا برای کودک و نوجوان بدآموزی داشته باشند. برای جذب کاربر یا منفعت اقتصادی دلیل نمی گردد حتی قوانین ساترا را زیر پا بگذارند. هر محتوایی هم از نظر کمی و کیفی درجه بندی دارد و ما معتقدیم همین برنامه مذکور، درجه بندی سخیف را در برنامه سازی عرضه کرده است که این ها در نهایت در رتبه بندی ما از یک سرویس اثرگذار است.
* به چه شکلی؟
سایت های منتشرکننده محتوای ضعیف و سخیف در درجات پایین تری قرار می گیرند که در تمدید مجوزهایشان اثرگذار می باشد. ما مجوز قطعی و موقت داریم و در تبدیل مجوز موقت به قطعی و سایر شئونات این موارد لحاظ می شود و حتی به لغو امتیاز هم منتهی می شود.اشکان خطیبی با «پانوراما» تمرکز ویژه ای بر سوژه های زرد و حاشیه ای داشته است
* به صورت مصداقی درباره این تذکرات، اطلاع دارید برنامه «پانوراما» با اجرای اشکان خطیبی که یکی از همین گفتگوهای زرد و به تعبیر شما سخیف در چارچوب آن رقم خورد، همچنان تولید می شود یا خیر؟
من در جریان تولید نیستم اما تذکرات لازم در مورد نحوه اجرا، میهمانان و سوالات کلی برنامه داده شده است. ما مخاطب و گروه سنی آنها را هم در نظر داریم و برپایه همه این موارد نکات را مطرح می نماییم.
* چرا این نکات پیش از تولید و پخش این برنامه ها برایشان تبیین و محرز نمی شود؟
نسخه تذکر ما مشخص و آشکار است و همان مقررات را ابلاغ می نماییم. شما هم برپایه آنچه که روی خروجی یک برنامه می بینید برداشت می کنید که محتوا سخیف بوده است همانطور که کاربرانی همین گزارش ها را عرضه می کنند.
* البته من بعنوان خبرنگار اعلام می کنم و احتمال خیلی بالایی دارد کاربر وظیفه ای احساس نکند چنین برنامه هایی را نقد کند یا دلخوری اش را اعلام نماید.
در عین حال این برنامه ها مخاطبانی از همه سن و سال ها دارد فقط نوجوان نیست و پدر و مادر هم نگاه می کند و آنها این نارضایتی را اعلام می کنند. احتمالاً شما انعکاس این مصاحبه ها و برنامه ها را در فضاهای دیگر دیده اید که انتقاد به سخنان همین زوج بوده است و حضورشان در برنامه مسائل و سوالات جدیدی را طرح کرد.
* رتبه بندی سامانه ها که به آن اشاره کردید توسط چه بخشی انجام می شود؟
اداره ای داریم در ساترا که برپایه پارامترهای تعریف شده سایت ها را رتبه بندی می کنند و یکی از موارد همین رعایت مقررات و هنجارهاست و اینکه تخلف نداشته باشد.
باید تعهد را در خود سرویس ها زنده کرد. باید به آنها آموزش داد و از سویی فرهنگ مخاطب و کاربر هم آموزش داده شود تا هر محتوایی را نبیند و یا اگر می بیند گزارش دهد چون نمی خواهیم نظارت پلیسی داشته باشیم * این رتبه بندی که در طولانی مدت بیشتر موثر است اما چرا اینقدر مسئولیت به خود سرویس ها واگذاری می شود؟
باید تعهد را در خود سرویس ها زنده کرد. باید به آنها آموزش داد و از سویی فرهنگ مخاطب و کاربر هم آموزش داده شود تا هر محتوایی را نبیند و یا اگر می بیند گزارش دهد چون نمی خواهیم نظارت پلیسی داشته باشیم.
*این که نمی خواهید نظارت پلیسی داشته باشید از یک حیث خوب است اما لازمه اش این است که به قول شما آموزش ها در حد بالایی باشد.
ما فرهنگ مخاطب را هم ارتقا می دهیم و انتظار داریم از هر محتوایی استقبال نکند.
* دقیقاً چگونه فرهنگ مخاطب را ارتقا می دهید؟
بیشتر رویکردمان عمومی است. منظور این است که امیدمان به توجه کاربر است چون همه چیز را نمی توان کنترل کرد.
*حداقل می توان محتوا و تولیداتی را برای آموزش سواد رسانه ای در همین سرویس ها قرار داد...
بله اتفاقاً در این عرصه ما اقدام نموده ایم و کلیپ هایی کوتاه آماده کرده ایم که در سرویس ها و تلویزیون می تواند منتشر شود. در عین حال این را هم باید تصریح کرد که پخش زنده الزامات و مختصاتی دارد که گاهی رعایت نمی گردد و ما تا رسیدن به استاندارد بالا در پخش زنده سرویس ها فاصله داریم. با این وجود در چند ماه اخیر که با کرونا مواجهیم و پخش زنده گسترده تر شده است.
* اطلاعی از برنامه های جدیدی که مقرر است تولید شوند دارید؟
آمار دقیقی ندارم، بازار این فضا روز به روز گرم تر می شود و متقاضیان ثبت نام می کنند...
* ملاکی هم دارید که فرد متقاضی پیش از این به صورت مثال برنامه سازی کرده است یا چه رزومه ای دارد؟
با نوعی مسامحه بله این ها را هم در نظر می گیریم.
* در شرایط فعلی و با این سطح از مسامحه به نظر می آید هر کسی سرمایه داشته باشد می تواند این مجوزها را دریافت کند!
کسی که بخواهد به صرف داشتن پول وارد این حوزه شود، سرمایه اش را می بازد. با این وجود ما ورود نمی نماییم و نیازی نیست من بگویم تو پول داری اما تخصص نداری، پس برو. من می گویم اشکالی ندارد مجوز می خواهید، مراحل لازم را طی کنید اما اگر خودش آشنایی لازم را نداشته باشد، پولش را هم می بازد، صرف داشتن پول اینجا جواب نمی دهد.
itemprop="bestRating">5
2759
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب