2 فیلمی كه تلاش كردند سیل را مستند كنند
به گزارش وبلاگ آفتاب مهم ترین وظیفه فیلمسازان مستند در مواجهه با رخدادها و حوادث طبیعی، پیگیری علل پیش آمد، بررسی جوانب و خطرات حادثه، نحوه رویارویی مردم و نیروهای امدادی و دولتی با موضوع، ارائه چاره برای پیش گیری، پیشبینی و حل موانع به وجود آمده در بحران و همینطور روایت داستان و خاطره افراد حاضر در صحنه است.
دو فیلم مستند ماهر (مسعود دهنوی) و روایت سیل (مصطفی شوقی)، كه در سیزدهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت، به نمایش درآمدند را می توان تلاشی در جهت نیل به این اهداف دانست. در چهار اپیزود روایت سیل، به سیلابی كه در استان های گلستان، خوزستان و لرستان اتفاق افتاده، پرداخته شده و در آخرین فصل آن، در چارچوب بخش بیم ها و امیدها، به تشریح درس ها و نكاتی كه می توان از آنها در پیش گیری و مدیریت سیل احتمالی بعدی استفاده كرد، پرداخته شده است. اما در مستند ماهر، با كمك خط داستانی مردی به نام ماهر كه اصالتاً تركمن است و برای عروسی خواهرش از تركیه به آق قلا آمده، تلاش بر این بوده كه با جزئیات بیشتر، اتفاقات آن روزهای گلستان بررسی شوند. این تفاوت دیدگاه و راوی در این دو مستند، منجر به این شده كه در مستند اول با بهره گیری از گزارش، مصاحبه، عكس، فیلم های هوایی، تصاویر موبایلی، مكالمات ضبط شده مسئولین و همینطور انعكاس نظرات كنشگران (از كارشناسان رسانه و شبكه های اجتماعی گرفته تا متخصصان حوزه جامعه شناسی و سیاست) رخداد سیل در سه استان مذكور، تشریح شود اما مستند دوم، بدون تلاش مستقیم، به واكاوی علل سیل در آق قلا، به تلاش نیروهای مردمی با تاكید بر زندگی شخصی و احوالات روزانه ماهر، اهتمام می ورزد. همین گوناگونی و تنوع در روایت، منجر به این شده كه روایت سیل، بیشتر از آنكه رویكرد مردمی در سیل اخیر را مورد توجه قرار دهد، به توضیح و تفسیر عوامل این رخداد، نقش مسئولین محلی، سیاسیون، ناكارآمدی دولت، مشكلات و موانع اقتصادی، صدمه های محیط زیستی و همینطور ضعف در ستاد مدیریت بحران بپردازد و در ماهر، انگشت اشاره فیلم ساز، به سمت احساسات و مسئولیت پذیری مردم بومی و ناسیونالیسم ذاتی تركمن ها باشد و بیننده را از نوعی آگاهی جمعی مردم آق قلا كه به حس وفاداری و شور و دلبستگی آنها به میهن، منجر می شود، آگاه كند. حسی كه در ماهر به خوبی نمایان است و در نهایت در انتها باز فیلم، او را در دوراهی مهاجرت به تركیه و ماندن در ایران بیاندازد و هرچند كه با وجود تلاش تیم مستند در سكانس های پایانی، علقه شخصی ماهر، در جهت ماندن در وطن است، اما مخاطب را به تفكر و تأمل در آینده پیش روی او و خانواده اش وادار كند. در روایت سیل، هرچند كه دید روزنامه نگاری، به دیدگاه مستندسازی، غالب است و بدون شك، به ریشه ژورنالیستی كارگردان اثر، مربوط می شود، اما شتاب زدگی ذاتی حادثه (كه در بطن هر رخداد غیرقابل پیشبینی همچون سیل، مستتر است) با تلاش در جهت هم پوشانی چندجانبه كارگردان در مواجهه با سیل های سه استان كشور، دست به دست هم دادند و به طوركل، مستند را در بیان صریح و دقیق موضوع، با لكنت مواجه كرده و به شكلی به نمایش مستندات به دست آمده، اكتفا كرده و با نرشین ها هم به توفیق لازم، نرسیده است. از سویی دیگر، هرچند این گروه فیلم ساز، بر آن بوده كه از گروه و نگاه خاص سیاسی در پیشگیری و مدیریت سیل های یاد شده، جانبداری نكند، اما به واسطه نگاه گذرا و كم عمق به حادثه و تلاش در رسیدن به خط واحد فكری و عملی در وقوع سیل، این مهم، به درستی محقق نشده است. هرچند كه روایت سیل در فصل چهارم و اپیزود بیم ها و امیدها، به نگاه دقیق تر و كارشناسی تری برای پیشگیری و پیشبینی از وقوع چنین رخدادها می رسد و به اهمیت رسیدگی بیشتر و خرید تجهیزات و بیان ضعف ها و تشریح اشكالات موجود می پردازد و مدیران و مسئولین را به توجه هر بیشتر به محرومیت های مردم این استان ها، معطوف می كند. در ماهر، موضوع، به گونه دیگری است. در این مستند، علاوه بر اینكه به صورت اختصاصی، به نمایش مشكلات مردم روستای سقر یلقی در سیل پرداخته می شود، به وضعیت كسب و كار تركمن ها و محرومیت های این مردم در كسب شغل و خانه و امكانات اولیه زندگی هم توجه می شود؛ مشكلاتی كه ماهر را برخلاف میل و علاقه اش، وادار به مهاجرت به تركیه و دوری از خانواده، كرده و با سیل، او را در مسقط الراس اجدادیش، زمین گیر كرده است. هرچند كه مستند ماهر، در فیلمبرداری، مشكلاتی دارد و تعداد تصاویر فلو به جهت عدم استفاده از تجهیزات مناسب و عدم تسلط تیم فیلمبرداری، زیاد شده، اما پای میز تدوین، به فیلم بهتری، تبدیل گشته و توانسته تا اندازه ای در بیان داستانش، موفق باشد. نكته مغفول و دور از نظرمانده و مهم در مورد هر دو مستند، بهره نبردن از موسیقی فولكور و بومی مناطقی است كه این مستندها در آنها ساخته شده اند. همراهی نوازندگان و خوانندگان محلی این سرزمین ها در غم ها و شادی ها با مردم، بر هیچ كس، پوشیده نیست و نقش مهم آنها در تسكین این دردها و آلام هم غیرقابل انكار است؛ بخصوص در مستند ماهر، كه در آن، از موسیقی و صدای خنیاگران تركمن؛ یعنی بخشی ها و خلیفه ها استفاده ای نشده است. در پایان، با عنایت به ارجاعات سیاسی و دعواهای ظاهراً ریشه دار استاندار معزول گلستان و نماینده مجلس آن استان و همینطور پیگیری انجام نكات مهم و استراتژیك ذكر شده در اپیزود چهارم روایت سیل در جهت پیش گیری از چنین اتفاقاتی در آینده و همینطور بررسی وضعیت جبران خسارت و حل مشكلات مردم آق قلا در مستند ماهر، به نظر می رسد ضرورت ساخت مستندهایی با هدف پیگیری و رسیدن به نتیجه در موارد این چنینی، بیشتر از پیش، احساس می شود. ۲۴۱۲۴۱
منبع: وبلاگ آفتاب
itemprop="bestRating">5
4779
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب